Θερινές προσφυγικές διασκεδάσεις

Σχόλια και ερωτήσεις σχετικά με την παραδοσιακή μας μουσική και τις συνήθειες-ύφος-χορούς του κάθε τόπου
Απάντηση
Μήνυμα
Συγγραφέας
ΘΑΝΑΣΗΣ
More than 150 posts user.
Δημοσιεύσεις: 393
Εγγραφή: 23 Απρ 2005 08:30 am
Τοποθεσία: ΜΑΡΟΥΣΙ - ΚΑΛΑΜΑΤΑ - ΧΑΝΙΑ

Θερινές προσφυγικές διασκεδάσεις

#1 Δημοσίευση από ΘΑΝΑΣΗΣ »

Από την διαδικτυακή εφημερίδα " Μκρός Ρωμιός "


Θερινές προσφυγικές διασκεδάσεις στην αθηναϊκή λεωφόρο Αλεξάνδρας


του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Πρωταγωνίστριες η Ρόζα και η Μαρίκα

Πως περνούσαν άραγε οι κάτοικοι της πρωτεύουσας τα καλοκαίρια τους στις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις; Όχι εκείνοι που είχαν την οικονομική δυνατότητα να ξοδέψουν χρήμα και χρόνο και εγκατέλειπαν το αθηναϊκόν άστυ. Αλλά όσοι ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται και να παραθερίζουν εντός των τειχών, κυρίως δε οι δεκάδες χιλιάδες των προσφύγων που είχαν ακουμπήσει τα όνειρά τους στην αττική γη και βρέθηκαν στη δίνη της μεγάλης οικονομικής κρίσης των αρχών της δεκαετίας 1930. Το πλούσιο προσφυγικό στοιχείο, με τα ήθη και τα έθιμά του αντιμετώπιζε με τους δικούς του τρόπους την καθημερινότητα του καλοκαιριού και έδινε τη δική του εικόνα στην ελληνική πρωτεύουσα. Μια εικόνα που διέσωσε με τα κείμενά του ο δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Διονύσιος Δεβάρης (1884-1955) και σκίτσαρε ο σπουδαίος και ευαίσθητος Μίμης Βιτσώρης (1902-1945). Βρέθηκαν πριν από ογδόντα χρόνια στη λεωφόρο Αλεξάνδρας η οποία φάνταζε ως ένας είδος παραπετάσματος που χώριζε δύο κόσμους. Από τη μία πλευρά η εξευρωπαϊσμένη Αθήνα και από την άλλη οι προσφυγικοί συνοικισμοί.


Το τραμ της οδού Ιπποκράτους αποβίβαζε πολλούς στο «Ζυθεστιατόριον» του Μουρούζη της λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου τους ανέμενε στα λευκά ντυμένος ο λυγερός ιδιοκτήτης του. Μεγαλοπρεπής, με ύφος τουλάχιστον απόστρατου στρατηγού, καθόταν στον πάγκο και έδινε τις μάρκες ελέγχοντας τα ποτά και τα φαγητά που μετέφεραν τα γκαρσόνια. Από το βάθος ακουγόταν η ανατολίτικη ορχήστρα και το παθητικό τραγούδι της Ρόζας Εσκενάζυ, της Εβραίας Θεσσαλονικιάς που άνοιγε τις πύλες της Ανατολής, έχοντας ως παραστάτες τον Τουμπούλη με το ούτι του και τον Λάμπρου με τη λύρα του. Όπως ήταν επόμενο η ανατολίτικη ορχήστρα συγκέντρωνε τα λαϊκά στρώματα, τα οποία κατέφθαναν με τα πόδια για να τραγουδήσουν και συχνά να μπλεχτούν σε καβγάδες.
Στο κέντρο «Ο Πατέρας» των αδελφών Τσούβαλη, ο αέρας ήταν πιο ζωηρός και παιχνιδιάρης. Τέσσερις πελώριες λεύκες κυριαρχούσαν στον χώρο μαζί με το λαϊκό πνεύμα και το λαϊκό χρώμα. Πλήθος κόσμου, πολλοί όρθιοι, γέροι πρόσφυγες με βράκες και ψηλούς μαύρους σκούφους και γριούλες με μαύρα άκουγαν τη φωνή που φαινόταν να έρχεται από τα βάθη του παρελθόντος. Από μια μικρή παράγκα ανάπηρου φαινόταν να βγαίνει ολόκληρος κόσμος. Υπαίθριο ζυθεστιατόριο και στο βάθος ένα πάλκο με τρεις πλευρές ντυμένες με πανί από χτυπητά χρώματα. Στη σκηνή, με κόκκινο μεταξωτό ντεκολτέ, η Μαρία Μπρουσαλιά (αργότερα Καναροπούλου), η περίφημη «Τουρκαλίτσα».
Λίγα βήματα πιο πάνω το αστέρι του ανατολίτικου τραγουδιού. Στη «Λεύκα» του Ν.Α. Λεφάκη τραγουδούσε η Μαρίκα Φραντζεσκοπούλου πιο γνωστή ως Μαρίκα η Πολίτισσα. Μαζί της ο συνθέτης Ιωάννη Δραγάτσης, ο οποίος με το παρατσούκλι Ογδοντάκης είχε γράψει στην Πολίτισσα πολλά τραγούδια και ανάμεσά τους το περίφημο «Χασαπάκι». Η φήμη τους ήταν πανελλήνια αφού οι φωνές τους είχαν πλέον αποτυπωθεί στις φωνογραφικές πλάκες. Η Μαρίκα είχε κατακτήσει την Ανατολή με τις περιοδείες της και τραγουδούσε με ευχέρεια σε τρεις γλώσσες: ελληνικά, αραβικά και τουρκικά. Τραγουδούσε με άνεση, χωρίς ερασιτεχνικά τσακίσματα, μεταδίδοντας την ψυχή της Ανατολής. Έχοντας ηχογραφήσει τραγούδια σχεδόν σε όλες τις φωνογραφικές εταιρείες, η Μαρίκα ήταν από τις γυναίκες που είχαν τη σιγουριά του «κατακτητή» και την ασφάλεια των υλικών αγαθών. Επαρχιώτες έφθαναν στην Αθήνα για να την ακούσουν, τόσο η παρουσία της όσο και η συμβολή της στη διαμόρφωση του ρεμπέτικου δεν έχουν ακόμη αποτελέσει αντικείμενο ιστορικής έρευνας.
Η ΖΩΗ ΚΥΛΑΕΙ ΣΑΝ ΤΟ ΝΕΡΑΚΙ

Άβαταρ μέλους
αεροκωπηλάτης
More than 100 posts user
Δημοσιεύσεις: 100
Εγγραφή: 24 Ιαν 2010 05:59 pm

#2 Δημοσίευση από αεροκωπηλάτης »

(Ευπρόσδεκτο το δημοσίευμα του κ. Σκιαδά, το οποίο προσωπικά αγνοούσα. Αλλά καθώς από τη μια δεν αναφέρει πηγή και από την άλλη επιχειρεί διασκευή του κειμένου, αναζήτησα και εντόπισα το άρθρο και τα πλήρη στοιχεία του, ώστε να έχουμε προ οφθαλμών το πρωτότυπο κείμενο του 1934)


Δ. Δεβάρης, «Οι Αθηναίοι παραθερίζουν μέσα εις τας …Αθήνας» (Βραδυνή 9/6/1934)
[…] […]
Ας κάμουμε ένα περίπατον στα νυκτερινά κέντρα της Αθήνας. Αρχίζουμε σήμερα από την λεωφόρον Αλεξάνδρας.
Ταξειδεύουμε με το τραμ της οδού Ιπποκράτους, ενώ σμήνος αναμνήσεων μας πολιορκεί. Θ’ αποβιβασθώμεν εις το γνωστότατον ζυθεστιατόριον του Μουρούζη, θα ιδούμε τον ιδιοκτήτην λυγερόν, στα κατάλευκα ντυμένον, μεγαλοπρεπή, με ύφος αποστράτου στρατηγού, να κάθεται στον πάγκο και να δίνη τις μάρκες, εξελέγχων τα ποτά και τα φαγητά που μεταφέρουν τα γκαρσόνια, θ’ ακούσουμε την ανατολίτικη ορχήστρα, το παθητικό τραγούδι της Ρόζας, της Εβραίας της Θεσσαλονίκης που σου ανοίγει τις πύλες της Ανατολής, το ούτι του Τουμπούλη, τη λύρα του Λάμπρου… Ταξειδεύουμε για την Ανατολή με το τραμ… Γιατί η λεωφόρος Αλεξάνδρας είνε τα σύνορα που χωρίζουν την Ανατολή από τη Δύσι, το μεταίχμιον δύο κόσμων. Δεξιά η εξευρωπαϊσμένη Αθήνα, αριστερά προσφυγικοί συνοικισμοί, που διατηρούν τον ανατολίτικο χαρακτήρα τους… Αποβιβαζόμεθα. Δεν πιστεύουμε τα μάτια μας. Εις το ζυθεστιατόριον δεν υπάρχει το όνομα του Μουρούζη. Το αντικατέστησε η επωνυμία «Ο Ορφανός». Δεν υπάρχει ούτε Μουρούζης, ούτε Ρόζα, Τουμπούλης, Λάμπρος, ούτε Ανατολή. Το ζυθεστιατόριον ανεκαινίσθη. Έχει ευρωπαϊκήν ορχήστραν. Ο νέος ιδιοκτήτης κ. Κ. Ορφανός μας λέγει ότι το κέντρον φιλοδοξεί τώρα να προσελκύση τον καλόν κόσμον. Η ανατολίτικη ορχήστρα τραβά πολύν κόσμον, αλλά των κάτω τάξεων. Ο κόσμος αυτός δεν έρχεται με αυτοκίνητα, αλλά πεζή, χωρίς σακκάκι, τραγουδάει μαζί με την ορχήστρα, κάνει κέφι, τόσο κέφι που όχι σπανίως καταλήγει και σε καυγάδες. Ο κ. Ορφανός στο τέλος ενώ μελαγχολικοί, κατόπιν των αλλεπαλλήλων απογοητεύσεων, ετοιμαζόμεθα ν’ απέλθωμεν, μας δίδει μια πολύτιμη συμβουλή:
−Για να είσθε εν τάξει με τη δουλειά σας, γράψτε για τα φαγητά μας. Το απαιτεί η δημοσιογραφική ενημερότης… Χαίρω πολύ που σας εγνώρισα.

[…] […]
Επιτέλους φθάνουμε σ’ ένα μέρος όπου ο αέρας είνε ζωηρότερος, πιο παιχνιδιάρης. Τέσσαρες λεύκες πελώριες υψώνονται εμπρός μας. Αναπνέομεν. Εδώ υπάρχει λαϊκό πνεύμα, λαϊκό χρώμα. Μιλά η Ανατολή. Πλήθη ανθρώπων που παρακολουθούν με κατάνυξι. Οι περισσότεροι όρθιοι. Βλέπεις και γέρους πρόσφυγες με βράκες και ψηλούς μαύρους σκούφους και γρηούλες πρόσφυγες με μαύρα, που ακούνε τη γνώριμη φωνή, που είνε σαν να έρχεται από τα βάθη του παρελθόντος. Αλλά και οι γηγενείς δεν είνε λιγώτεροι. Τα ανατολίτικα τραγούδια δεν είνε ξένα όπως τα ευρωπαϊκά. Είμαστε στο κέντρον «Ο πατέρας» των αδελφών Τσούβαλη. Μια μικρή παράγκα αναπήρου, από την οποίαν βγαίνει ολόκληρος κόσμος. Ένα υπαίθριο ζυθεστιατόριο και στο βάθος ένα πάλκο με τρεις ψηλές πλευρές, ντυμένες με πανί από χτυπητά χρώματα. Στη σκηνή μια γυναίκα με κόκκινο μεταξωτό ντεκολτέ, η Μαρία η Μπρουσσαλιά και η Τασία με κίτρινο φόρεμα μεταξωτό σκεπασμένο από χάνδρες ασημένιες, συνοδευόμενες από βιολί και σαντούρι, λικνίζουν τη σκέψι των ακροατών με τα παθητικά ανατολίτικα τραγούδια τους. Εδώ τραγουδά και ο Καρέμπης, γνωστός από τα γραμμόφωνα, μου λέει ο Τσούβαλης. Αλλά δεν ήρθε ακόμη.
Η φωνή των γυναικών από την Μικρά Ασία υψώνεται με τρόπο, σαν να βγαίνη η ψυχή τους με το τραγούδι τους. Οι όρθιοι σταματούν το χέρι εμπρός στο στόμα που κρατεί το πασατέμπο εις στάσιν προσοχής, ωσάν ξαφνικά ν’ απολιθώθηκαν. Αχ, κι’ αμάν αμάν!...
***
Λίγα βήματα πιο πάνω σ’ ένα άλλο κέντρον πιο δροσερό, γιατί το έδαφος είνε υψωμένο, συναντάμε έναν «αστέρα» του ανατολίτικου τραγουδιού. Είνε η «Λεύκα» του κ. Ν.Α. Λεφάκη, που τραγουδεί η Μαρία Φραντζεσκοπούλου ή Πολίτισσα. Στην ορχήστρα παίζει και ο συνθέτης λαϊκών τραγουδιών κ. Ιωάννης Δραγάτσης ή Ογδοντάκης, ο οποίος έχει αφιερώσει τα τραγούδια του «Ο Κόνιαλης», «Η Τουμπιώτισσα Σαλονικιά», «Εγώ είμαι χασαπάκι», «’Έχασα μαντήλι», «Νέο Σερβικάκι» και άλλα στη Μαρίκα. Δύο είνε η γνωστότερες τραγουδίστρες λαϊκών τραγουδιών: Η Ρόζα και η Μαρίκα η Πολίτισσα. Τις ξέρει ο κόσμος από τις φωνογραφικές πλάκες. Τις ξέρει όλη η Ελλάδα. Της Μαρίκας η φήμη όχι μόνον είναι πανελλήνιος, αλλά κατέκτησεν και όλην την Ανατολήν, που έχει επανειλημμένως περιοδεύσει. Η Μαρίκα τραγουδάει με την ίδια ευχέρεια εις την ελληνικήν, την αραβικήν και την τουρκικήν. Και τραγουδάει με άνεσι, δίχως τσακίσματα, τεχνίτρα αληθινή, μεταδίδοντας με το τραγούδι της κάτι από την ψυχή της Ανατολής.Την πλησιάζουμε καθώς τελείωσε το τραγούδι και απέθεσε το ντέφι στα γόνατά της. Βαμμένη με τέχνη, φέρουσα πολλά κοσμήματα –ο κ. Λεφάκης με εβεβαίωσε ότι η Μαρίκα έχει σπίτι αξίας ενός εκατομμυρίου και κοσμήματα αξίας δυόμισυ εκατομμυρίων− έχει την ησυχία, την βεβαιότητα του κατακτητού. Έχει τραγουδήσει σ’ όλες τις φωνογραφικές εταιρίες. Επαρχιώτες που έρχονται στην Αθήνα ρωτούν πού τραγουδάει η Μαρίκα η Πολίτισσα για να πάνε να την ακούσουν. Είνε αστήρ. Αστήρ που τείνουν να επισκιάσουν άλλοι αστέρες, ξένοι.
Καθώς κατεβαίνουμε τη λεωφόρο ένα όνομα με ηλεκτρικές λυχνίες λαμποκοπά ψηλά. Είνε ο αστερισμός που προσελκύει τα μάτια των νέων: Βίλλυ Φριτς. […] […]

AGIS
More than 150 posts user.
Δημοσιεύσεις: 392
Εγγραφή: 05 Φεβ 2005 06:16 pm
Επικοινωνία:

#3 Δημοσίευση από AGIS »

@αεροπωπηλάτης

Μια εντελώς off topik ιστορία, που μου φέρνει στο νου το παρωνύμιό σου:

Γύρω στο 1998 - 2000 πήγαινα κάθε χρόνο στη Θεσσαλονίκη, λόγω επαγγελματικής απασχόλησης, για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου.
Μοναχικός λόγω ιδιοσυγκρασίας μια από αυτές τις χρονιές είπα να καθαρίσω το μυαλό μου από τη cineθέαση κάνοντας έναν περίπατο προς τον λευκό πύργο και πιο πέρα, εννοώ προς την ανατολική πλευρά του κέντρου.
Περπατώντας έφτασα σ' ένα τεράστιο μαγαζί ηλεκτρονικών παιχνιδιών, μεγάλο σα σούπερ μάρκετ και με περιμετρικό εξώστη, δεν αποκλείται να υπάρχει ακόμα. Μιλάμε για πολλές εκατοντάδες μηχανήματα.
Το ισόγειο είχε μόνο φόρμουλα 1, γκραν πρι μοτοσικλέτας και "ράμπο".
Δεν μου έκανε τίποτα από αυτά κι ανέβηκα στο πατάρι.
Έκανα το γύρο και πάνω κάτω ήταν όλα τα ίδια όπως στο ισόγειο, όταν ολοκληρώνοντας το γύρο του παταριού το είδα.
Ήταν το τελευταίο μηχάνημα, στη χειρότερη γωνία όλου του μαγαζιού, και παρόλο που ως τότε είχα φάει στα "UFO" μια μικρή περιουσία, δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο.
Στη θέση του καθίσματος υπήρχε ένα κανονικό ποδήλατο με πετάλια το οποίο στην οθόνη βρισκόταν σε μια πανήψυλη εξέδρα-αφετηρία και μόλις άρχιζες πετάλι το ποδήλατό σου ξεκινούσε κι αμέσως βρισκόταν αιωρούμενο στο κενό.
Κάνοντας πετάλι το ποδήλατο ανέπτυσσε ταχύτητα πετώντας στην οθόνη, αφήνοντας το πετάλι ταξίδευες με τη σχετική επιβράδυνση, τραβώντας το τιμόνι προς τα πάνω έπαιρνες ύψος, προς τα κάτω χαμήλωνες, και πλαγιάζοντας το ποδήλατο δεξιά ή αριστερά έστριβες ακολουθώντας μια πίστα από μπαλόνια που έπρεπε να σκας με το πέρασμά σου, τα οποία σε οδηγούσαν σε διάφορες διαδρομές από εναέριους λαβυρίνθους, σπηλιές και άλλα παρόμοια εναέρια βάθη.
Κι όμως ήταν το μόνο και μοναδικό παιχνίδι ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα στο οποίο δεν υπήρχε ουρά από παίχτες να παρακολουθούν και να περιμένουν σειρά.
Εννοέιται πως σε αυτό το παιχνίδι, που δεν είχα ξαναδεί ωραιότερο στην κατηγορία του, άφησα μερικά κατοστάρικα (δραχμές), και η αυθυποβολή ας πούμε ήταν τέτοια που ένιωσα κάποια στιγμή τον αέρα να φυσάει τα μαλλιά μου και τα λοιπά.
Την άλλη μέρα που ξαναπήγα πια ο αέρας δεν με ξαναφύσηξε αλλά αυτό δε με χάλαγε.
Την επόμενη χρονιά το παιχνίδι -υποθέτω λόγω μη αποδοτικότητας- δεν υπήρχε. Στη θέση του ήταν ένα ακόμα εικονικό πολυβόλο ή φόρμουλα, δε θυμάμαι.

Δεν θα τα μαρτυρούσα όλα αυτά, αλλά ας όψεται το κρασί, σαββατιάτικα.

AGIS
More than 150 posts user.
Δημοσιεύσεις: 392
Εγγραφή: 05 Φεβ 2005 06:16 pm
Επικοινωνία:

#4 Δημοσίευση από AGIS »

εννοείται: @αεροπωπηλάτης -----> @αεροκωπηλάτης

Άβαταρ μέλους
fakk
More than 150 posts user.
Δημοσιεύσεις: 933
Εγγραφή: 07 Μαρ 2006 10:22 am

#5 Δημοσίευση από fakk »

Αγη όταν ξαναπιείς, ξαναγράψε, τα λες ωραία.

τσικρικονης
Δημοσιεύσεις: 2
Εγγραφή: 23 Απρ 2011 03:48 pm

#6 Δημοσίευση από τσικρικονης »

Για σου ρε agis,πολύ μου άρεσε η ιστορία σου,αυτή την στιγμή έχω κατεβάσει 2 λίτρα κράσο και συνεχίζω,αυτό που διάβασα είναι μες το πνεύμα μου,θα έλεγα άκρως καλιτεχνικό,στην υγειά σου λοιπόν.

Απάντηση

Επιστροφή σε “Γενικά”