Γιοβάν Τσαούς

Γιάννης Εϊτζιρίδης ή Ετσειρίδης ή Γιοβάν Τσαούς (Κασταμονή Πόντου 1893 – Κοκκινιά 1942)

Βιογραφία

Γιοβάν Τσαούς

Ο Γιάννης Εϊτζιρίδης ήταν ποντιακής καταγωγής. Γεννήθηκε στην Κασταμονή του Ικονίου της Μικράς Ασίας στα 1893. Ασχολήθηκε από μικρή ηλικία με τη μουσική, παίζοντας ταμπούρ και άλλα έγχορδα (βιολί, ούτι κ.ά.). Όντας Τούρκος υπήκοος υπηρέτησε στον Τούρκικο Στρατό με το βαθμό του Λοχία (Τσαούς), γι’ αυτό και απέκτησε το παρατσούκλι Γιοβάν Τσαούς. Πριν ακόμη τη Μικρασιατική καταστροφή, είναι πασίγνωστος ως μουσικός στη Μικρά Ασία, σε σημείο που να καλείται από το σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ για να παίξει στην αυλή του. Με τη Μικρασιατική καταστροφή, ο Γιοβάν Τσαούς βρίσκεται από τα παλάτια του Αβδούλ Χαμίτ, στα προσφυγικά υπόστεγα του Πειραιά. Μετά τα πρώτα δύσκολα χρόνια, η οικογένεια του κατόρθωσε να φτιάξει ένα διώροφο σπίτι, κοντά στις εγκαταστάσεις του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, στην επέκταση των γραμμών του σιδηροδρομικού σταθμού του Πειραιά.

Στην Ελλάδα δε δούλεψε καθόλου σαν επαγγελματίας μουσικός. Έπαιζε και έγραφε για το κέφι του. Δεν ανέβηκε ποτέ σε πάλκο, με τη μορφή που πήρε στην Ελλάδα τα χρόνια εκείνα.

Δεν παίζω εγώ για να χορεύουν οι πουτάνες, έλεγε.

Ζούσε κάνοντας το ράφτη με βοηθό τη γυναίκα του Αικατερίνη, το γένος Καραγιώργη Χουρμούζη, στο

Έπαιζε για το κέφι του και τους φίλους του. (Τρίτος από δεξιά ο Γιοβάν Τσαούς και δίπλα του ο Νίκος "Τρελλάκιας" Μάθεσης)

ραφείο που εγκατέστησε στο ισόγειο του σπιτιού τους. Το 1930-31 νοίκιασαν και λειτούργησαν ένα μαγειριό-ουζερί προς το Πέραμα. Μετά το 1932 μετέτρεψε το ραφείο σε ουζερί.

Ο Γιοβάν Τσαούς απέκτησε τη φήμη του μεγαλύτερου δεξιοτέχνη μπουζουξή της εποχής του (φήμη που κατά ένα μέρος οφείλεται στα ατελείωτα ταξίμια του αλλά και στα «περίεργα» μουσικά του όργανα που κανείς άλλος από τους Πειραιώτες μπουζουξήδες δε μπορούσε να παίξει) με άριστες γνώσεις των δρόμων (μακάμ) της ανατολίτικης μουσικής τις οποίες μετέδωσε και σε άλλους σύγχρονούς του λαϊκούς δημιουργούς.

Την περίοδο 1935-37 κυρίως, φωνογραφεί στο όνομά του μια σειρά τραγουδιών και συμμετέχει στην ηχογράφηση λιγοστών τραγουδιών άλλων συνθετών, όπως για παράδειγμα του Τούντα. Ουσιαστικά παύει και αυτός (όπως και ο Βαγγέλης Παπάζογλου, κ.ά.) να φωνογραφεί μετά την επιβολή της Μεταξικής λογοκρισίας.

Το 1937 μετακόμισαν στην Κοκκινιά. Ο Γιοβάν Τσαούς πέθανε ξαφνικά τον Οκτώβριο του 1942 από δηλητηρίαση: Έφαγε τηγανόψωμο που έφτιαξε με χαλασμένο αλεύρι που το βρήκε σε ένα βομβαρδισμένο πλοίο στον Πειραιά. Λίγες ώρες αργότερα, από την ίδια αιτία, πέθανε και η γυναίκα του.

Δισκογραφία

Ο Γιοβάν Τσαούς έγραψε αρκετά ρεμπέτικα αριστουργήματα αλλά φωνογράφησε μόνο δώδεκα στο όνομά του. Οι στίχοι των τραγουδιών του οφείλονται κυρίως στη γυναίκα του (ενώ σε ορισμένα οι στίχοι διορθώθηκαν από το στιχουργό Γιάννη Λελάκη, τον μετέπειτα συνεργάτη του Απόστολου Χατζηχρήστου). Από το σπίτι τους, η θέα των πρεζάκηδων που έβρισκαν καταφύγιο στα βαγόνια του τραίνου, θα συγκινήσει βαθειά το ζεύγος Εϊτζιρίδη και θα γράψει μερικά από τα ωραιότερα ρεμπέτικα με θεματολογία γύρω από τα ναρκωτικά, όπως για παράδειγμα το τραγούδι «Ο πρεζάκιας» (που μαζί με το «Ο πόνος του πρεζάκια» του Δελιά είναι ίσως τα συγκλονιστικότερα τραγούδια του είδους).

Τα τραγούδια του τραγούδησαν ο ερασιτέχνης τραγουδιστής, μηχανουργός στο επάγγελμα Αντώνης Καλυβόπουλος και ο Στελλάκης Περπινιάδης, ο οποίος έγραψε και τους στίχους σε τρία τραγούδια («Βλάμισσα», «Η Ελένη η ζωντοχήρα» και «Γελασμένος») του Γιοβάν Τσαούς με τον όρο να τα τραγουδήσει ο ίδιος (γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει η συνεργασία του Γιοβάν Τσαούς με τον Καλυβόπουλο).

Τα τραγούδια του:

1. Κατάδικος (δίσκος Columbia DG-6192 του 1936) με τον Αντώνη Καλυβόπουλο
2. Ο πρεζάκιας (δίσκος HMV AO-2295 του 1936) με τον Αντώνη Καλυβόπουλο
3. Γιοβάν Τσαούς (τραγούδι) (δίσκος HMV AO-2295 του 1936) με τον Αντώνη Καλυβόπουλο
4. Πέντε μάγκες (δίσκος Columbia DG-6192 του 1936) με τον Αντώνη Καλυβόπουλο
5. Παραπονούνται οι μάγκες μας (δίσκος HMV AO-2321 του 1936) με τον Αντώνη Καλυβόπουλο
6. Η Ελένη η ζωντοχήρα (δίσκος HMV AO-2321 του 1936) με τον Αντώνη Καλυβόπουλο
7. Βλάμισσα (δίσκος Columbia DG-6242 του 1936) με το Στελλάκη Περπινιάδη
8. Μάγκισσα (δίσκος Columbia DG-6242 του 1936) με το Στελλάκη Περπινιάδη
9. Σε μια μικρούλα (δίσκος Columbia DG-6304 του 1937) με το Στελλάκη Περπινιάδη
10. Διαμάντω αλανιάρα (δίσκος Columbia DG-6304 του 1937) με το Στελλάκη Περπινιάδη
11. Δροσάτη Πελοπόννησος (δίσκος Columbia DG-6359 του 1938) με το Στελλάκη Περπινιάδη
12. Γελασμένος (δίσκος Columbia DG-6502 του 1939) με το Στελλάκη Περπινιάδη

Σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες, τα τραγούδια: «Βαρβάρα» και «Εγώ θέλω πριγκηπέσσα» (στα οποία άλλωστε παίζει μπουζούκι ο Γιοβάν Τσαούς) που εμφανίζονται ως δημιουργίες του Παναγιώτη Τούντα είναι δικές του συνθέσεις.

Βιβλιογραφία

1. Τάσος Σχορέλης "Ανθολογία Ρεμπέτικου τραγουδιού", Τόμος Β
2. Κώστας Χατζηδουλής "Ρεμπέτικη Ιστορία 1"
3. Παναγιώτης Κουνάδης: Γιοβάν Τσαούς (ένθετο)