ΝΕΟ ΣΠΑΝΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΟΥ 1936
Δημοσιεύτηκε: 26 Ιαν 2016 02:21 pm
Μόλις εντόπισα ένα νέο σπάνιο και αθησαύριστο εύρημα και το καταθέτω στο κοινό ταμείο. Πρόκειται για εξαιρετικό και λεπτομερές ρεπορτάζ για τους συντελεστές του ρεμπέτικου, λίγους μήνες μετά την έλευση του Μεταξικού καθεστώτος:
Χρ. Πύρπ[ασος], Η ΛΑΪΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ: ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΘΕΤΑΣ ΤΩΝ «ΡΕΜΠΕΤΙΚΩΝ»
(εφημερίδα Η Εθνική, 7/11/1936)
Όπως ο κόσμος των σαλονιών έχει τα ταγκό του, τα φοξ, και τις ρούμπες του, έτσι και οι λαϊκές τάξεις και ιδίως οι συνοικισμοί έχουν τη δική τους μουσική. Το ζεϊμπέκικο, το τσάμικο, το τσιφτετέλι, ο καρσιλαμάς είναι στην ημερησία διάταξι στις λαϊκές συνοικίες και στους προσφυγικούς συνοικισμούς. Εκεί, υπό τους ήχους του φωνογράφου και έπειτα από την σχετικήν…ουζοκατάνυξιν ο Ανατολίτης θα πετάξη το σακκάκι του για να χορέψη ένα τσιφτετέλι. Και όταν ο ενθουσιασμός φθάση στο κατακόρυφον, θα σηκωθή και η Στάσα ή η Μαρίτσα και θα χορέψη και ολίγον χορόν της κοιλιάς.
Οι αμανέδες λοιπόν, τα σαρκή, οι καρσιλαμάδες και οι καλαματιανοί είναι τα τραγούδια που ενθουσιάζουν, που μερακλώνουν το λαϊκό κοινό και το φέρνουν σε «τσακίρ κέφι». Τα τραγούδια αυτά, τα «ρεμπέτικα», όπως τα ονομάζουν, είναι η αγαπημένη μουσική του λαουτζίκου. Είναι η μουσική, που τον συγκινεί.
Από τα «ρεμπέτικα» τραγούδια ζη κόσμος ολόκληρος. Λαϊκοί συνθέται, τραγουδισταί, εκτελεσταί, λαϊκοί οργανοπαίκται κλπ. Και είναι ένας κόσμος καλών και αγαθών ανθρώπων. Πολλοί από τους συνθέτες των «ρεμπέτικων», οι λαϊκοί…Μπετόβεν να πούμε, είναι σαν μεγάλα παιδιά. Καλοκάγαθοι άνθρωποι, χωρίς κακίες και μίση. Και πόσο τους λατρεύει το κοινό τους. Ο Μάρκος ο Βαμβακάρης, ο Παναγιώτης Τούντας, ο συνθέτης της θρυλικής «Βαρβάρας», ο Καρύπης, ο Σκαρβέλης, ο Περιστέρης κλπ, είναι οι αγαπημένοι των λαϊκών τάξεων, είναι οι συνθέται των. Αυτοί με το μπουζούκι, τον μπαγλαμά, με το σαντούρι και το κανονάκι ή το λαγούτο τραγουδούν στα γραμμόφωνα το λαϊκό πόνο. Παιδιά του λαού οι ίδιοι έχουν νοιώσει τι θέλει ο κόσμος και ξέρουν με το τραγούδι τους να συγκινήσουν και να κάνουν καρδιές να κλάψουν…
Οι ίδιοι γράφουν τους στίχους, τη μουσική, παίζουν λαϊκά όργανα και εκτελούν τις συνθέσεις τους εμπρός από το μικρόφωνο της φωνοληψίας.
Και τι πόνο κρύβουν τα τραγούδια τους!
Ακούστε τον Μάρκο τον Βαμβακάρη, που είναι ο «άσσος των άσσων» του ρεμπέτικου τραγουδιού.
Στη φυλακή με κλείσανε/ισόβια για σένα!
Τέτοιο μεγάλονε καϋμό/με πότισες εμένα!
Ο Παναγιώτης Τούντας, άλλος «άσσος» λαϊκός συνθέτης, γράφει κάπου:
Ο μερακλής ο άνθρωπος/πονεί μα δεν το λέει
Κι αν τραγουδάη, ρε ντουνιά/μέσα η καρδιά του κλαίει!
Πόση φιλοσοφία δεν κρύβουν αυτοί οι στίχοι!...
Αλλά ας τους δούμε ένα-ένα χωριστά. Είναι τόσον ενδιαφέροντες «τύποι» οι λαϊκοί συνθέται…
Θα αρχίσουμε με τον Μάρκο. Όλοι τον φωνάζουν με το όνομά του. Το παράνομό του μπαίνει μόνο στους δίσκους. Ο κόσμος τον λατρεύει και όλοι οι δίσκοι του έχουν μεγάλη εξόδευσι. Ο Μάρκος έχει μια ταβέρνα στην Παληά Κοκκινιά. Μα ζη κυρίως από τα γραμμόφωνα.
-Είμαι αποκλεισμένος στην «Όντεον», μας είπε προχτές. Παίζω μπουζούκι και τραγουδάω τα τραγούδια μου μοναχός μου.
Με το «αποκλεισμένος», ο Μάρκος εννοεί πως έχει αποκλειστικότητα.
Μας μιλά για τη ζωή του. Είναι από τη Σύρα, από την Άνω Σύρα, φραγκοσυριανός και μόνο 31 χρόνων. Την πατρίδα του την λατρεύει και ταχτικά την επισκέπτεται μαζί με το μπουζούκι του. Στη Σύρα οι δίσκοι, όπως και σε όλη την Ελλάδα,έχουν τεραστία κατανάλωσι. Ο Μάρκος είναι αγνός τύπος, είναι ένα μεγάλο παιδί. Την πατρίδα του την υπεραγαπά και της έχει αφιερώσει αρκετά κομμάτια:
Σύρα, Σύρα, Σύρα μου/γλυκειά και καλομοίρα μου
Μα στα τραγούδια του δεν λησμονεί και τις Φραγκοσυριανές:
Μια φούντωσι, μια φλόγα/έχω μέσα στην καρδιά
και μάγια μούχεις κάνει/Φραγκοσυριανή γλυκειά!...
Μα ο Μάρκος, μη νομίζετε πως είναι πάντα…στα σύννεφα! Ονειρεύεται και την Γκρέτα Γκάρμπο…μαστουρωμένη! Μιλάει κάπου ότι θα κτίσει ένα τζαμί και λέει:
Θαρχόντουσαν πελάτες μου/κορίτσια νάχουν τρέλλες
Κι ο Βίλλυ Φριτς θα σκάρωνε/αφράτους ναργιλέδες
Η Γκρέτα Γκάρμπο, μάγκα μου/θανάβη το τσιμπούκι
Κι ο Ζαν Κιεπούρα στη γωνιά/τρελλός στο μαστουρλούκι!
*
Ο Παναγιώτης Τούντας, που είναι και διευθυντής της Λαϊκής Ορχήστρας της «Κολούμπια», έχει πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό του. Είναι ο συνθέτης της θρυλικής «Βαρβάρας». Ο Τούντας έχει γράψει πολλά «ρεμπέτικα» που άφησαν εποχή. Μεταξύ αυτών είναι η «Πασαλιμανιώτισσα», η «Σμυρνιά Ταταυλιανή», «Κουκλάκι μου», «Μικροπαντρεμένη», «Αμάν Κατερίνα μου» κλπ.
Το πρώτο τραγούδι που γραμμοφώνησεν ο Τούντας είναι το περίφημο: Σμυρνιά
Μέχουν λωλό τα χάδια σου, εύμορφη χαϊδεμένη
Αχ, Σμυρνιοπούλα μου γλεικειά, και μικροπαντρεμμένη
Κρυφή φωλιά, μικρούλα μου, μ’ έρωτα και με πόνο
Έχτισα στην καρδούλα μου, για σε Σμυρνιά μου, μόνο
*
Άλλη μεγάλη δόξα είναι ο Κώστας ο Σαμιωτάκης ή Ρούκουνας. Κι αυτού οι δίσκοι έχουν την πρώτη κυκλοφορία. Είναι ο αγαπημένος του κόσμου της μαγκιάς…Απλός, σεμνός, χωρίς πόζες, ο Ρούκουνας είναι ένας από τους καλλίτερους λαϊκούς συνθέτες. Γράφει στίχους και μουσική και εκτελεί αποκλειστικώς στην «Όντεον» μόνος του τα τραγούδια του. Κυρίως τραγουδά αμανέδες. Μία από τις επιτυχίες του είναι και το «Στης Σάμου τα περίχωρα».
*
Ο Σπ. Περιστέρης, που είναι και διευθυντής της Λαϊκής Ορχήστρας της «Όντεον», είναι επίσης από τους γνωστότερους και πλέον συμπαθείς λαϊκούς συνθέτας. Τους στίχους των κομματιών του τους γράφει ο ίδιος. Τακτικώτατα όμως συνεργάζεται και με τον άσσο των στιχουργών ρεμπέτικων τραγουδιών κ. Κώστα Μακρή.
Μία από τις επιτυχίες του κ. Περιστέρη με στίχους του κ. Κ. Μακρή είναι και το:
Μια μπαμπεσιά θελήσανε προχτές να μου σκαρώσουν
Και τη βουβή για χάρι σου θέλαν να μου καρφώσουν
Μεταξύ των τόσων και τόσων ρεμπέτικων τραγουδιών είναι κι ένα εξαιρετικά επιτυχές: Το «Άστα, πιάστα, σπάστα, βράστα» των κ.κ. Αγγέλου Καστάνη και Ι. Μπονασέρη. Το τραγουδά στου Λαζάνη η χαριτωμένη ντιζέζ δεσποινίς Σούλα Μακρή μαζί με τον κ. Β. Σεϊτανίδη.
Ένας επίσης από τους καλούς συνθέτας ταγκό είναι και ο κ. Ι. Μοντανάρης, του οποίου η «Κακούργα Πεθερά» άφησε εποχή. Μα ο κ. Μοντανάρης έχει σημειώσει πολλές επιτυχίες. Το «Ξύπνα, καϋμένε Κωνσταντή», ο «Άταφος Βασιληάς», η «Βασίλισσα Σοφία» είναι μεγάλες επιτυχίες.
*
Επιτυχίες σημειώνουν ομοίως ο κ. Σκαρβέλης, που διετέλεσεν επί σειράν ετών Διευθυντής της λαϊκής ορχήστρας της «Κολούμπια», ο κ. Α. Ασίκης, η περίφημη Ρόζα Εσκινάζη, που γράφει αμανέδες, τους οποίους εκτελεί η ίδια, ο επίσης περίφημος Δ. Σεμψής ή Σαλονικιός, το καλλίτερο βιολί των λαϊκών δίσκων. Επίσης καλός ο κ. Παπάζογλου ή Αγγούρης, που είναι ο συνθέτης της «Μπαμπέσσας».
Ένας γεωργός είναι συνθέτης και εκτελεστής των δίσκων του! Είναι ο περίφημος Παπασιδέρης, ο γνωστός από τους ωραίους αμανέδες του «ο ήλιος εβασίλεψε», η «Ελενιώ» κλπ. Επίσης καλοί λαϊκοί συνθέται είναι και οι κ.κ. Πρίμης, Χρυσαφάκης, Σωφρονίου, Καλλίνικος ή Αραπάκης, Γ. Ροβερτάκης, Δραγάτσης ή Ογδόντας, Διαμαντίδης ή Νταλκάς, παλαιά δόξα των δίσκων, Χρ. Μαρίνος, Τσάμης, Κ. Μακρής, Φυστικάς, Χρυσαφάκης, Γαβαλάς ή Μεμέτης, Ραυτόπουλος, Ταμπούλης, Κοϊνόγλου, ανατολίτικοι χοροί, Πετροπουλέας, Παγκαλής, Ρουμελιώτης ο εξαιρετικός συνάδελφος κ. Κ. Φαλτάιτς, που με το ψευδώνυμο «Ρουμελιώτης» έχει γράψει τον περίφημο «Τζατζά», το «Πίνω κρασί», τα «Δυο αδέλφια» κλπ.
Στίχους ρεμπέτικων τραγουδιών γράφουν μεταξύ των άλλων και ο διευθυντής της ‘Όντεον» κ. Μίκης Μάτσας, με το ψευδώνυμον «Τσάμας», ο κ. Α. Καστάνης, ο κ. Κώστας Φαλτάιτς, ο κ. Κ. Μακρής και άλλοι.
Ο κ. Σ. Γεροθεοδώρου, από τους λαϊκούς συνθέτας κατορθώνει τα τραγούδια του να είναι ίδια με το δημοτικό τραγούδι, χωρίς ούτε στίχο να…δανείζεται από τον άγνωστο ποιητή του δημοτικού τραγουδιού. Ομοίως καλοί λαϊκοί συνθέται είναι και οι κ.κ. Ν. Καρακώστας, το ωραιότερο κλαρίνο των λαϊκών δίσκων, Μιχ. Χατζής. Λ. Θαριώτης, Κασιμάτης και Σαββαΐδης.
Αυτοί είναι οι λαϊκοί συνθέται, των οποίων τα ρεμπέτικα τραγούδια συγκινούν και ενθουσιάζουν τον λαουτζήκο και τον κάνουν να «μερακλώνεται» και να «σπάη κέφι»…