Α.Τομπούλης:Ο μερακλής τραγουδιστής των τελευταίων σουλτάνων

[Adonis]

Ο μερακλής τραγουδιστής των τελευταίων σουλτάνων

Τον λένε Τομπούλη. Θα ημπορούσαν να τον έλεγαν Στρομπούλη. Η λαϊκουριά που ξέρη να γλεντλήση, να μερακλωθή, δίχως ετικέττα, δίχως το πηρούνι αριστερά, το μαχαίρι δεξιά, τον αναζητά σ’ όποια ταβέρνα ρίξη άγκυρα. Και ρίχνει άγκυρα από Σάββατο σε Σάββατο σε όλα τα ταβερνεία. Είνε ολοστρόγγυλος, με κεφάλι, λαιμό, κοιλιά, πόδια, ένα τόπι. Δυό μάτια αγαθά και ένα αδιάκοπο χαμόγελο, δίνουν την γοητεία της καλωσύνης στο στρογγυλό πρόσωπό του.
Είπαμε πως η γλεντζέδικη λαϊκουριά τον κυνηγά σ’ όσες ταβέρνες αγκυροβολήση από εβδομάδα σ’ εβδομάδα. Τον κυνηγά ν’ ακούση το ούτι του, την διπλοπεννιά του, τα τραγούδια του τα μακρόσυρτα τ’ ανατολίτικα, τα παθητικά. Τον κυνηγά γι’ αυτά πρό παντός η κατακαημένη προσφυγιά. Οι Πολίτες ακόμη περισσότερο που τον είχαν ζήσει σε καλύτερες γι’ αυτούς ημέρες, οι Σμυρνιοί, οι Πόντιοι, οι Λαζοί. Ξέρει όλα τα σεβνταλίδικα τραγούδια τους, τα γιαρεδάκια και τα μπουσελίκια τα λάζικα.
Αν δεν κάναμε όλοι φθηνή κατανάλωσι πνεύματος, κάποιος θα τον άρπαζε και θα τον έστιβε να δώση σ’ ένα σπαρταριστό βιβλίο όλη την ελληνική ανατολίτικη λαϊκή μούσα, που την ξέρει ο «ταμπουρατζής» Τομπούλης και η οποία σιγά-σιγά θα χαθή. Αυτές τις μέρες έχει τους καημούς του. Του στοίχισε η κατάργησις των μανέδων, που τόσους ήξερε. Έχει όμως τα τετράστιχά του με τους παθητικούς σκοπούς της λαγγεμένης Ανατολής και παρηγοριέται και αυτός και η πελατεία του. Αυτές τις ημέρες τον νέμεται η Πλάκα με τα ταβερνεία της. Την περασμένη εβδομάδα κάποιος συνοικισμός εκεί που είνε η μεγάλη του προτίμησις να τον έχη αιχμάλωτο. Ένας φίλος Πολίτης με παρέσυρε μια περασμένη νύχτα στο στέκι στην ταβέρνα της Πλάκας.
- Πάμε ν’ ακούσης τον ουτιέρη των τελευταίων Σουλτάνων.
Πήγα από ενδιαφέρον δημοσιογραφικό και έγινα θύμα στα μεράκια του, θαυμαστής του. Όλους θα μας ηλεκτρίζη πάντοτε η προγονική φλόγα της Ανατολής, μ’ όλους τους εξευρωπαϊσμούς μας και τις μοντέρνες κατακτήσεις. Φωνή κοινή, βραχνή λίγο, μα ολόκληρο το χρώμα τους πάθους της Ανατολής.
-Ήσουν οργανοπαίκτης, Τομπούλη, στους Σουλτάνους; Ένα ποτηράκι κοκκινέλι μονορούφι και ύστερα η απάντησις:
-Τι τα θές, αυτά περάσανε. Μεγαλεία χαμένα. Τώρα τι γινόμαστε. Στεναγμός κατόπιν, βόγγος στο ούτι και συνέχεια το τραγούδι: Ήθελα νάμουνα κουμπές…
-Για σταμάτα, Τομπούλη. Πώς είχες πάει στους Σουλτάνους; Αποφασίζει να μιλήση με στεναχώρια. Τον πειράζει που θα ξεσκεπάση την πίκρα της ψυχής του. Η επιμονή μας τον αναγκάζει:
-Ήμουνα παιδί αμούστακο όταν μ’ άκουσε μια ημέρα στο Βόσπορο ο μακαρίτης ο Χαμήτ. Τότε είχα καλή φωνή. Τώρα δεν την έχω. Αλλά έπαιζα και τότε όπως και τώρα ούτι με κάτι φίλους μου. Ο Σουλτάνος περνούσε βαρκάδα με την ακολουθία του. Δεν τον κατάλαβα γρηγορώτερα να σωπάσω. Ξέρεις πώς αν ο Σουλτάνος ήταν στις κακοκεφιές του μπορούσα να πάθω κανένα άσχημο καζίκι. Και νόμισα πώς θα το πάθαινα, όταν ύστερα από λίγο ένας από τους δικούς του ήρθε και ζήτησε να μάθη ποιος είμαι. Πήγε η ψυχή μου στο στόμα μου όταν μου είπε πώς το άλλο βράδυ έπρεπε να πάω με το ούτι μου στο σεράϊ του Ντολμά Μπαξέ. Είπα θα μου το σπάση καθώς και το κεφάλι μου. Μα ο αιμοβόρος εκείνος Σουλτάνος ήταν μερακλής. Το βράδυ που πήγα έκανε τα μουσαφιριλίκια σε κάτι δικούς του, ξένους και Τούρκους. Μ’ έβαλαν με άλλους και μόνο να τραγουδήσω και να παίξω. Έκαμα ό,τι μπορούσα, έπαιξα και για ένα χορό λάζικο που χόρεψαν δυό χανουμάκια. Ο Σουλτάνος με κύτταγε στο πρόσωπο. Εγώ με κλεφτές ματιές τον έβλεπα. Πήρα γενναίο μπαξίσι, μα το καλύτερο ήταν όταν μου είπαν ότι θα ανήκω με κάτι άλλους στη μουσική του παλατιού. Μούβαλαν μισθό και μου είπαν να κυττάξω να διορθωθώ. Έτσι, επειδή δεύτερη κουβέντα δεν χωρούσε στις επιθυμίες του Χαμήτ, έγινα μουσικός επαγγελματίας. Άλλα σχέδια είχα στη ζωή μου. Ο Χαμήτ όμως έτσι το θέλησε. Κισμέτ όλα, θα ειπής. Άντε γεία.
Νέοι βόγγοι στο ούτι, νέο μεράκι και σεβντάς. Όταν σε βλέπω και περνάς…Αλλά το μεράκι έχει τώρα πνιγή από την δημοσιογραφική περιέργεια.
-Καλά, ο Χαμήτ έπεσε. Ύστερα τι έγινες;
-Αμάν, σκολσούμ, επιμένεις. Ύστερα ξέμεινα. Ήμουνα μισθωτός στο σεράϊ. Ο αδερφός του Χαμήτ που ανέβηκε στο θρόνο έδιωξε πολλούς από την κομπανία. Μα κράτησε τους Έλληνες. Ήταν καλύτερος αυτός και δεν ήθελε να πειράξη τους Ρωμιούς.
-Ραγιάς είσαι σύ, μου είπε ένας άνθρωπός του, αλλά το λές καλά. Κύτταξε νάσαι φρόνιμος.
-Θα είμαι, πασά μου. Εγώ τραγουδιστής μονάχα είμαι, του είπα. Έμεινα στο σεράϊ και επειδή ύστερα έγιναν οι πόλεμοι πηγαίναμε να διασκεδάσωμε το χαρέμι.
Σταματά, κάτι τον συγκινεί περισσότερο και προσθέτει:
-Αμάν, τι μου θύμισες πάλι.
-Κανένα χανουμάκι, Τομπούλη, του Πατισάχ;
-Ούφ! Άντε γειά, μουρμουρίζει. Ένα ποτηράκι ακόμη και κατόπιν:
-Μη τ’ ακούς αυτά που λένε. Δεν ήσαν εύκολα αυτά τα πράγματα. Ματιές μπορεί, νάζια ναι, γλυκοκαμώματα ναι, μα όποιος πήγε να βάλη σε πράξι ό,τι είχε κατά νου έχανε το κεφάλι του. Εγώ πού πέρναγα πολλές φορές το Βόσπορο είχα ιδή πολλούς πνγμένους στα κύματα. Τέτοια να μας έλειπαν. Είχαμε και οικογένεια να θρέψουμε. Ύστερα μας πήρε το φιλότιμο, η πατρίδα. Όταν ήρθαν οι Εγγλέζοι, οι Έλληνες πήγαμε να κάνουμε το καθήκο μας. Αφήσαμε τον ταμπουρά και πήραμε το ντουφέκι. Άστα να χαρής…
Και θεριεμένος τώρα στο βλέμμα του αρχίζει πάλι την διπλοπεννιά στο ούτι του. Δεν μιλούσε πια παρά την επιμονή μας. Είχε αφοσιωθή όλος στο τραγούδι του, που του ξαλάφρωνε το βάρος των αναμνήσεων.

Ακρόπολις, 30 Δεκεμβρίου 1937.

Ακριβώς πριν 69 χρόνια δημοσιεύτηκε το παραπάνω κείμενο στην Ακρόπολη, ο συντάκτης του υπέγραψε ως Θ-ς. Το άρθρο περιέχεται στο βιβλίο "Σπάνια κείμενα για το ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ(1929-1959), του Κώστα Βλησίδη από τις εκδόσεις ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ.
Σίγουρα, όπως σημειώνει και ο συγγραφέας πρόκειται για θαραλλέο κείμενο μεσούσης της απαγόρευσης των μανέδων του Μεταξικού καθεστώτος.

[Για το Ανικανοποίητο.....]

ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ 30-12-1937.png (3.17 MiB) Προβλήθηκε 2714 φορές