Κωστής-Μπέζος

[Νίκος Α. Πολίτης]

Μάλιστα. Πολύ λογική η προσέγγιση και αβίαστο το συμπέρασμα ότι ο Μακρής προηγήθηκε του Μπέζου. Υποθέτω πάντως ότι το στιχούργημα, για να είναι “μακροσκελές”, είχε περισσότερους στίχους, αλλά παραθέτεις μόνο εκείνους που χρειάζονται για την περίπτωσή μας. Πάντως κάπως απότομα, αμέσως μετά την απαρίθμιση των λούσων που επιτρέπει η άνετη ροή του μπαγιόκου, εισάγεται η κρίση της κυρίας. Ο Παλαμάς, ίσως να μην το έγραφε έτσι.... Να σημειώσω επίσης ότι ο Μπέζος θέλει την κυρία κάπως “μη καθωσπρέπει”, αφού της αποδίδει χαρακτηρισμούς που δεν είχε ο Μακρής (κουρέλω) αλλά και αντί για “νέα του συρμού” δηλαδή μοντέρνα νεαρά, τη θέλει “κασόμπρα του συρμού”, δηλαδή κοινή κασόμπρα.

[αεροκωπηλάτης]

Ε, τώρα, υποθέτω ότι όλοι έχουμε δεδομένο κατά νου πως άλλο ο Παλαμάς και άλλο ο πορτοφολάς (όσο κι αν ριμάρουν…), άσε που ο Παλαμάς μάλλον δεν θα το έγραφε καν το εν λόγω στιχούργημα…

Επί ουσιαστικότερου ζητήματος τώρα, νομίζω πως δεν πρόκειται για καμμία εισαγωγή, καμμίας κρίσης, καμμίας κυρίας: ο Μακρής (για να πάρουμε αυτόν πρώτα), κατά την ανάγνωσή μου, είναι που μιλάει εδώ και αναρωτιέται φωναχτά «απευθυνόμενος» όχι σε ΜΙΑ γυναίκα αλλά προσπαθώντας να συμπεριλάβει κάθε «γυναικείο τύπο» της εποχής ή πάντως την πλειονότητα. Δηλ. αν είσαι και «κυρία» θα μπερδευτείς και δεν θα καταλάβεις ότι ο «κόμης» είναι στην πραγματικότητα «αλεπού», αν τυχόν είσαι «κοκότα» και πάλι θα περιπέσεις στην ίδια λούμπα, μα αν είσαι και κανένα κοριτσόπουλο που ντύνεσαι και φέρεσαι καθώς προστάζει η μόδα, πάλι η ίδια λούμπα σε περιμένει…

Αλλά για να δούμε και πώς θέλει τους αντίστοιχους γυναικείους τύπους του ο Μπέζος. Έχουμε κι εδώ τρεις χαρακτηρισμούς, όπως ακριβώς και στον Μακρή. Ο πρώτος χαρακτηρισμός («κυρία») είναι ταυτόσημος με του Μακρή, το «κουρέλω» είναι στη θέση της «κοκότας» του Μακρή, ενώ η «κασόμπρα» αντικαθιστά τη «νέα» του Μακρή, με την επιπλέον εκ μέρους μου παρατήρηση ότι ο Μπέζος διατηρεί το «του συρμού». Αυτό το θεωρώ ως ακόμη μία αποχρώσα ένδειξη ότι ο Μπέζος είναι που «πήρε» από τον Μακρή, διότι ενώ η εν λόγω φράση στον Μακρή είναι φυσικότατη και πλήρης νοήματος («νέα του συρμού»), στον Μπέζο καταντά από α-νόητη έως τραγελαφική: ποτέ το «κασόμπρα» δεν συνοδεύτηκε σε καμμία γλωσσική περίσταση με το «του συρμού», και αυτό γιατί ή είσαι κασόμπρα ή δεν είσαι, άνευ ετέρου προσδιοριστικού (δεν καταλείπεται έδαφος μόδας στις κασόμπρες…)Για τον ίδιο λόγο θεωρώ και εσφαλμένη την εξίσωσή σου («κασόμπρα του συρμού=κοινή κασόμπρα»).

Άρα, εικάζω ότι ο Μπέζος ήθελε μεν κάπως να κρατήσει τους τρεις χαρακτηρισμούς του πρωτοτύπου από το οποίο άντλησε, αλλά ήθελε ταυτόχρονα και κάπως να διαφοροποιηθεί λεκτικά, αλλά μάλλον εν τέλει τα έκανε νοηματικά ψιλομούτι, επιδιώκοντας να κρατήσει ντε και καλά το «του συρμού» «στριμώχνοντας» δίπλα του την κασόμπρα…

[boulouti]

Ξέρω καλά το βιβλίο του Αρνέλλου - ήταν η πηγή μου για το ποίημα του Μακρή.

Πιο απλό όμως, μήπως μπορούμε να πούμε ότι αφού δεν κυκλοφόρησαν καθόλου στην Ελλάδα τότε οι δίσκοι του Κωστή, μόνο στην ΗΠΑ, ο Μακρής απίθανο να έχει δει τους στίχους, η ακούσει το τραγούδι, Τουμπελέκι τουμπελέκι.

Δηλαδή αν σκεφτούμε ότι ο Μπέζος δεν είχε κάνει ήδη και τραγουδήσει ήδη για φίλους αυτά τα κρυφά τραγούδια τους ηχογραφήσεις κατά όνομα Κωστής που έγινε 1930-31.

Ποιος θα ξέρει;

Tony Klein

[αεροκωπηλάτης]

Είμαι βέβαιος ότι το ξέρατε καλά, αλλά δεν δώσατε και στους αναγνώστες σας τα σχετικά στοιχεία. Αυτό ακριβώς σχολίαζα λίγο παραπάνω («Έτσι, στα κλεφτά, περνά αυτή η σημαντική πληροφορία, χωρίς, και αυτό είναι το χειρότερο, να δίνονται από τον Klein περαιτέρω στοιχεία περί των στίχων του Μακρή (ώστε να γίνουν συγκρίσεις) και περί της πηγής της πληροφορίας αυτής…»)

Ας είναι. Βρήκαμε κάποια άκρη, αλλά και τον Αρνέλλο.

Τώρα σε ό,τι αφορά το συνοδευτικό του δίσκου βιβλιαράκι, καλό θα ήταν (στο ψηφιοποιημένο τουλάχιστον βιβλιαράκι) να ληφθούν υπόψη κάποιες παρατηρήσεις ή να τις λάβουν υπόψη όσοι έχουν ήδη αγοράσει δίσκο και βιβλιαράκι (προκαταβολικά ζητώ συγγνώμη από όσους τις θεωρήσουν υπερβολικές):

1)στους στίχους:
«Γιάννης Χασικλής»: Μέσα στου Συγγρού, όχι του
«Τουμπελέκι-Τουμπελέκι»: Έναν κόμητα τοιούτο, όχι κόμη σαν τοιούτο
«Αδυνάτισα ο καϋμένος»: στην επανάληψη είναι "κοσαράκι κοσαράκι", όχι συνέχεια διφραγκάκι...

2)στο Γλωσσάρι:
Μεντρεσές: κατεδαφίστηκε το 1914 και όχι το 1898
Παλιά Στρατώνα: κατεδαφίστηκε το 1932 και όχι το 1929
Συγγρού: χτίστηκε το 1886 και όχι το 1888

3) το άρθρο του Μπέζου, το μεταφρασμένο αγγλικά, δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Ελευθερία" στις 25/2/1945, και όχι "γύρω στα 1937-38», όπως αναφέρεται. Επίσης δεν αναφέρεται η πηγή από την οποία αντλήθηκε το άρθρο αυτό.

4) η ολοσέλιδη καταχώριση δίσκων Victor (όπου διακρίνεται η "Υπόγα" και το "Ήσουνα ξυπόλυτη" είναι αχρονολόγητη και αταυτοποίητη (πρόκειται για την νεοϋορκέζικη εφημερίδα «Κυριακάτικος Εθνικός Κήρυξ», 9/11/1930)

5) Ανακριβώς αναφέρεται ότι η έκδοση των «Ρεμπέτικων Τραγουδιών» του Πετρόπουλου το 1991 είναι η "δεύτερη και τελική έκδοση" (το σωστό είναι 1979).