ΤΟ ZEΪΜΠΕΚΙΚΟ

[REBET]

ΤΟ ZEΪΜΠΕΚΙΚΟ

"Ο μοναχικός θρήνος"

Το ζεϊμπέκικο δύσκολα χορεύεται. Δεν έχει βήματα είναι ιερατικός χορός με εσωτερική ένταση και νόημα που ο χορευτής οφείλει να το γνωρίζει και να το σέβεται.
Είναι η σωματική έκφραση της ήττας. Η απελπισία της ζωής. Το ανεκπλήρωτο όνειρο. Είναι το «δεν τα βγάζω πέρα». Το κακό που βλέπεις να έρχεται. Το παράπονο των ψυχών που δεν προσαρμόστηκαν στην τάξη των άλλων.
Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται ποτέ στην ψύχρα ει μη μόνον ως κούφια επίδειξη. Ο χορευτής πρέπει πρώτα «να γίνει», να φτιάξει κεφάλι με ποτά και όργανα, για να ανέβουν στην επιφάνεια αυτά που τον τρώνε.
Η περιγραφή της προετοιμασίας είναι σαφής:
Παίξε, Χρήστο, το μπουζούκι, ρίξε μια γλυκιά πενιά, σαν γεμίσω το κεφάλι, γύρνα το στη ζεϊμπεκιά. (Τσέτσης)
Ο αληθινός άντρας δεν ντρέπεται να φανερώσει τον πόνο ή την αδυναμία του· αγνοεί τις κοινωνικές συμβάσεις και τον ρηχό καθωσπρεπισμό. Συμπάσχει με τον στίχο ο οποίος εκφράζει σε κάποιον βαθμό την προσωπική του περίπτωση, γι’ αυτό επιλέγει το τραγούδι που θα χορέψει και αυτοσχεδιάζει σε πολύ μικρό χώρο ταπεινά και με αξιοπρέπεια. Δεν σαλτάρει ασύστολα δεξιά κι αριστερά· βρίσκεται σε κατάνυξη. Η πιο κατάλληλη στιγμή για να φέρει μια μαύρη βόλτα είναι η στιγμή της μουσικής γέφυρας, εκεί που και ο τραγουδιστής ανασαίνει.
Ο σωστός χορεύει άπαξ· δεν μονοπωλεί την πίστα. Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία.
Τα μεγάλα ζεϊμπέκικα είναι βαριά, θανατερά:
Ίσως αύριο χτυπήσει πικραμένα του θανάτου η καμπάνα και για μένα. (Τσιτσάνης)
Τι πάθος ατελείωτο που είναι το δικό μου, όλοι να θέλουν τη ζωή κι εγώ το θάνατό μου. (Βαμβακάρης)
Το ζεϊμπέκικο δεν σε κάνει μάγκα*· πρέπει να είσαι για να το χορέψεις. Οι τσιχλίμαγκες με το τζελ που πατάνε ομαδικά σταφύλια στην πίστα εκφράζουν ακριβώς το χάος που διευθετεί η εσωτερική αυστηρότητα και το μέτρο του ζεϊμπέκικου.
Το ζεϊμπέκικο δεν χορεύεται σε οικογενειακές εξόδους ή γιορτές στο σπίτι· απάδει προς το πνεύμα. Πόσο μάλλον όταν υπάρχουν κουτσούβελα που κυκλοφορούν τριγύρω παντελώς αναίσθητα. Είναι χορός μοναχικός.
Όταν το μνήμα χάσκει στα πόδια σου, ο τόπος δεν σηκώνει άλλον. Είναι προσβολή να ενοχλήσει μια ξένη κι απρόσκλητη παρουσία. Γι’ αυτό κάποιοι ανίδεοι αριστεροί διανοούμενοι ερμήνευσαν την επιβεβλημένη ερημία του χορού με τα δικά τους φοβικά σύνδρομα· αποκάλεσαν το ζεϊμπέκικο «εξουσιαστικό χορό», που περιέχει, δήθεν, μια «αόρατη απειλή». Είδαν, φαίνεται, κάποιον σκυλόμαγκα να χορεύει και τρόμαξαν. Όμως, και έναν κυριούλη αν ενοχλήσεις στο βαλσάκι του, κι αυτός θα αντιδράσει.
Το ζεϊμπέκικο δεν είναι γυναικείος χορός.
Απαγορεύεται αυστηρώς σε γυναίκα να εκδηλώσει καημούς ενώπιον τρίτων· είναι προσβολή γι’ αυτόν που τη συνοδεύει. Αν δεν είναι σε θέση να ανακουφίσει τον πόνο της, αυτό τον μειώνει ως άντρα και δεν μπορεί να το δεχτεί.
Και στο μάτι δεν κολλάει.
Μια γυναίκα δεν είναι μάγκας· είναι θηλυκό ή τίποτα. Κι ένας άντρας, πρώτα αρσενικό και μετά όλα τ’ άλλα. Αυτό είναι το αρχέτυπο. Κι αν το εποικοδόμημα γέρνει καμιά φορά χαρωπά, η βάση μένει ακλόνητη. Εξαιρούνται οι γυναίκες μεγάλης ηλικίας που μπορεί να έχουν προσωπικά βάσανα: χηρεία ή πένθος για παιδιά.
(Κι όμως είδα σπουδαίο ζεϊμπέκικο από δύο γυναίκες· τη Λιλή Ζωγράφου, που αυτοσχεδίαζε έχοντας αγκαλιάσει τον εαυτό της από τους ώμους με τα χέρια χιαστί σαν αρχαία τραγωδός· και μια νεαρή πουτάνα σε ένα καταγώγιο των Τρικάλων, πιο αυτεξούσια απ’ όλους τους αρσενικούς εκεί μέσα.) Η μεγάλη ταραχή είναι οι χωρικοί. Σε πλατείες χωριών, με την ευκαιρία του τοπικού πανηγυριού ή άλλης γιορτής, κάτι καραμπουζουκλήδες ετεροδημότες χορεύουνε ζεϊμπέκικο στο χώμα· προφανώς για να δείξουνε στους συγχωριανούς τους πόσο μάγκες γίνανε στην πόλη. Οι άνθρωποι της υπαίθρου δεν έχουν μπει στο νόημα κι ούτε μπορούν να εννοήσουν. Τα δικά τους ζόρια είναι κυκλικά· έρχονται, περνάνε και ξαναέρχονται σαν τις εποχές του χρόνου. Δεν είναι όλη η ζωή ρημάδι. Γι’ αυτό χορεύουν εξώστρεφα, κάνουν φούρλες, σηκώνουν το γόνατο ή όλο το πόδι, κοιτάνε τους γύρω αν τους προσέχουν, χαμογελάνε χορεύοντας. Μιλάνε με τον Θεό των βροχών και του ήλιου, όχι τον σκοτεινό Θεό του χαμόσπιτου και των καταγωγίων.
Δεν γίνεται καν λόγος για το τσίρκο που χορεύει επιδεικτικά, σηκώνει τραπέζια με τα δόντια και ισορροπεί ποτήρια στο κεφάλι του. Ή τη φρικώδη καρικατούρα ζεϊμπέκικου που παρουσιάζουν οι χορευτές στις παλιές ελληνικές ταινίες και προσφάτως στα τηλεοπτικά σόου.
Το ζεϊμπέκικο είναι κλειστός χορός, με οδύνη και εσωτερικότητα. Δεν απευθύνεται στους άλλους. Ο χορευτής δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον. Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, τον οποίο τοποθετεί στο κέντρο του κόσμου. Για πάρτη του καίγεται, για πάρτη του πονάει και δεν επιζητεί οίκτο από τους γύρω. Τα ψαλίδια, τα τινάγματα, οι ισορροπίες στο ένα πόδι είναι για τα πανηγύρια. Το πολύ να χτυπήσει το δάπεδο με το χέρι «ν’ ανοίξει η γη να μπει».
Και, όσο χορεύει, τόσο μαυρίζει.
Πότε μ’ ανοιχτά τα μπράτσα μεταρσιώνεται σε αϊτό που επιπίπτει κατά παντός υπεύθυνου για τα πάθη του και πότε σκύβει τσακισμένος σε ικεσία προς τη μοίρα και το θείο.
Τα παλαμάκια που χτυπάνε οι φίλοι ή οι γκόμενες καλύτερα να λείπουν. Ο πόνος του άλλου δεν αποθεώνεται. Το πιο σωστό είναι να περιμένουν τον χορευτή να τελειώσει και να τον κεράσουν. Να πιούνε στην υγειά του· δηλαδή να του γιάνει ο καημός που τον έκανε να χορέψει. Ειπώθηκε πως το ζεϊμπέκικο σβήνει.
Ο αρχαϊκός χορός της Θράκης που τον μετέφεραν οι ζεϊμπέκηδες στη Μικρά Ασία και τον επανέφεραν στην Ελλάδα οι πρόσφυγες του 1922 έχει ολοκληρώσει τον ιστορικό του κύκλο· δεν έχει θέση σε μια νέα κοινωνία με άλλα αιτήματα και άλλες προτεραιότητες.
Μπορεί και να γίνει έτσι.
Αν χαθούν η αδικία, ο έρωτας και ο πόνος· αν βρεθεί ένας άλλος τρόπος που οι άντρες θα μπορούν να εκφράζουν τα αισθήματά τους με τόση ομορφιά και ευγένεια, μπορεί να χαθεί και το ζεϊμπέκικο. Όμως βλέπεις μερικές φορές κάτι παλικάρια να γεμίζουν την πίστα με ήθος και λεβεντιά που σε κάνουν να ελπίζεις όχι απλώς για τον συγκεκριμένο χορό, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο.
———

* Ο μάγκας είναι άντρας σεμνός, καλοντυμένος και μοναχικός. Δεν είναι επιδεικτικό κουτσαβάκι και αλανιάρης. Όπως αναφέρεται και στο Μείζον Ελληνικό Λεξικό, «μάγκας: έξυπνος και με συμπεριφορά που ταιριάζει σε άντρα.

ΠΗΓΗ:ΤΑ ΝΕΑ 14-9-2002
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ”

[ΘΑΝΑΣΗΣ]

Μπράβο ρε Χάρη που το ανακάλυψες , επιτέλους μπήκε το ζεϊμπέκικο στη σωστή του βάση για αυτούς που αγνοούσαν τι εστί ζεϊμπέκικο και για αυτούς που μάθαν τη μαγκιά από τα βιβλία ή ακόμα χειρότερα από την εξίσωση "μου αρέσουν τα ρεμπέτικα = είμαι μάγκας " .

[REBET]

Κατ' εμέ είναι καταπληκτικό.Το έβαλα για να ξεχωρίζουμε τη βρώμη από το στάρι Θανάση μου.

[teris67]

"Ο σωστός χορεύει άπαξ· δεν μονοπωλεί την πίστα. Το ζεϊμπέκικο είναι σαν το «Πάτερ Ημών». Τα είπες όλα με τη μία."

Πολύ καλό το άρθρο! Θα έπρεπε να γίνει αφίσα και να αναρτηθεί σε όλα τα μαγαζιά, για να μην πω ότι θα έπρεπε να γίνει και κανόνας. Ιδιαίτερα το παραπάνω απόσπασμα. Τι σπάσιμο είν' αυτό με κάποιους που δεν αφήνουν τραγούδι που να μην χορέψουν; Λες και δεν υπάρχει άλλος κόσμος γύρω ή λες και δεν θα τους ξαναδωθεί η ευκαιρία να χορέψουν στη ζωή τους. Το πιο γελοίο (ή και εξοργιστικό) είναι όταν χορεύουν στην πίστα 4-5 άτομα μαζί και σκουντάει ή και κλωτσάει ο ένας τον άλλον, ενώ οι δικοί τους συνωστίζονται για να χτυπήσουν παλαμάκια στον δικόν τους. Κάποιοι μάλιστα φροντίζουν να κάθονται σε τραπέζι πολύ κοντά στην πίστα ώστε μόλις ξεκινήσει το τραγούδι, τσουπ, να σου ξαναπεταχτούν, ακόμη κι αν εσύ έχεις ζητήσει απο ώρα το συγκεκριμένο τραγούδι γιατί αυτό σε εκφράζει εκείνη τη βραδιά και μ' αυτό θες, ΜΟΝΟΣ σου, να γειάνεις την ψυχή σου. Κι άντε εσύ μετά, που καίγεσαι μέσα σου για ένα χορό που θα σε ανακουφίσει, να προλάβεις να φτάσεις στην πίστα από τα πίσω τραπέζια, μέσα από τα συχνά ανύπαρκτα περάσματα. Βλέπεις, τα τραπέζια είναι και το ένα απάνω στ' άλλο, μην χάσουμε και κανένα ευρώ...
Μια φορά, ένας τέτοιος "χορευτής των πάντων" (που δεν άφηνε τραγούδι για τραγούδι), όταν κατάλαβε ότι είχα σηκωθεί για να χορέψω αλλά έκανα μεταβολή με το που ξαναμπήκε στην πίστα, μου έκανε τη ... χάρη να μου προτείνει να χορέψουμε μαζί, για να μην με ... στενοχωρήσει! Μου 'ρθε να του δώσω μια μούτζα μα τι μούτζα!
Και καλά να ξέρουν να χορεύουν στο πνεύμα του ρεμπέτικου. 'Έλα που κάποιοι (συνήθως γυναίκες) χορεύουν Τσιτσάνη λες και είναι σε σκυλάδικο; Ή και συρτό, με κάτι κουνήματα και ξεβιδώματα, λες και χορεύουν το "Γλύκα, γλύκα;"
Κάτι που δεν είναι παράξενο, αφού πολλοί τέτοιοι "μερακλήδες" επισκέπτονται το ρεμπετάδικο με την ίδια ευκολία που πάνε και στη Βανδή. Μάλιστα κάποιοι - το έχω δει κι αυτό - τα συνδυάζουν μέσα στην ίδια βραδιά! Και δεν θα δεχτώ εδώ, παρά τις βαθειά δημοκρατικές μου αρχές, ότι ελεύθερος είναι ο καθένας να κάνει ό,τι θέλει με τα λεφτά του. Ο σκυλάς με τα "καρφάκια" στο μαλλί που έρχεται στο ρεμπετάδικο και ζητάει το "Βρέχει φωτιά στη στράτα μου" ή το "Έβαλε ο διαβολάκος" και - το χειρότερο - το χορεύει, χαλάει την ατμόσφαιρα και την αισθητική του μαγαζιού, που είναι στοιχεία απαραίτητα στην ονειροπώληση και στην ανακούφιση της ψυχής αυτού που έχει πάει εκεί συνειδητά, κι επομένως τον βλάπτει. Γι' αυτό και τέτοιες παρέες θα πρέπει να απορρίπτονται στα καλά μαγαζιά, τον τρόπο ας τον βρούνε οι μαγαζάτορες. Ένας καλός τρόπος είναι να τους παίζουν ακριβώς τ' αντίθετα απ' αυτά που ζητάνε και εν ανάγκη να σταματάνε το τραγούδι στη μέση έτσι και καταντήσουν το ζεϊμπέκικο σκυλέ. Το έκανε αυτό μια φορά ο Λεμπέσης, λέγοντας στον ψευτόμαγκα που (νόμιζε ότι) χόρευε κι αφού σταμάτησε το τραγούδι "Ει ψιτ, φίλε, εδώ δεν χτυπάμε παλαμάκια." Μια βραδιά στην "Ανατολή" του Ξηντάρη, σε επίμονες παραγγελιές μιας παρέας για τη Φραγκοσυριανή, το Διαβολάκο (!), και το Βαπόρι απ' την Περσία (!!!), η ορχήστρα απάντησε (χωρίς να τους δώσει καμία σημασία) με το βαρύ πυροβολικό του Μάρκου ("Στα σίδερα με βάλανε" κι άλλα τέτοια). Αλλά για να γίνει αυτό, θα πρέπει και ο μαγαζάτορας να έχει άποψη επί του θέματος που να μην συναρτάται από το κέρδος αλλά απ' το μεράκι του και μόνο.

[Thassos]

Ενα μεγαλο μπραβο.
Ενα κειμενο με ανατριχιαστικες αληθειες.

[BLEKOS]

Ε..Ενταξει λιγο υπερβολικο το κειμενο,κατα βαση σωστο ομως.
Ουτε σε μενα δεν αρεσει το ζειμπεκικο που χορευεται απο ατομο που θελει να δειξει οτι "εχει βαριδια" κανει ολων των λογιων τα καραγκιοζιλικια,δεν εχω δει ποτε απο κοντα ατομο να χορευει αξιοπρεπες ζειμπεκικο...παρα μονο απταλικο!
Σαφως ειναι περιττες οι φιγουρες και τα ζογκλερικα με ποτηρια,τραπεζια και τσιγαρα...ειναι για τους αδαεις-τουριστες

Συμφωνω οτι ταιριαζει περισσοτερο σε ανδρα παρα σε γυναικα...ολες τις φορες που ειδα γυναικα να χορευει ζειμπεκικο φαινοταν υπερβολικα παραταιρο και στημμενο.(εξαιρειται το απταλικο).Σε καμια περιπτωση ομως δε θα παρω το κεφαλι καποιας που διαλεξε να το χορεψει...

Αυτη τη στιγμη σκεφτομαι οτι πιθανοτατα δεν εχω δει ποτε σωστο ζειμπεκικο...μαλλον ουτε καν απο βιντεο.Ισως αυτο που ειδα προσφατα να πλησιαζει σε καποιο ποσοστο αυτο που εχω στο μυαλο μου σαν ζειμπεκικο (μαλλον επηρρεαζει και το κλιμα του βιντεο )

http://www.youtube.com/watch?v=1TadnMNq3rI

Εχετε κατα νου καποιο βιντεο που να παρουσιαζει σωστα αυτο το χορο?

[ADAMAS]

Γειά σας φιλοι μου.Να μου επιτραπει και μενα ν πω δυο λογια για το χωρο αυτο.Σεβομαι ολων την αποψη αλλα με μια μικρη επιφυλαξη.Ωραιο το δημοσιευμα και μπραβο του,αλλα γιατι σε κατι που θεωρουν οι αντρες οτι ειναι ιερο "ζειμπεκικο" να βρισκουν και το αλλοθι οτι δεν γινεται σε μια παρεα να συκωθει να χωρεψει μια γυναικα και κατ' εμας να ειναι και το μιασμα της υποθεσης.Αν κατα την γνωμη του(δημοσιευματος)βρηκε μονο 2 γυναικες να χωρευουν το ζειμπεκικο δεν σημαινει οτι μονο εκεινες ειχαν το δικαιωμα(λωγο βιωματων)και κανεις αλλος.Κατα την ταπεινη μου γνωμη ο χωρος με τα χερια χιαστα εχει να δειξει τροπο εκφρασης που ειναι 1. θεατραλε 2. βιωματα 3. κοινωνικη "κατακραυγη" ή πολητικη αντιδραση.
Ολοι λοιπον,αλλος λιγο και αλλος πολυ,εχουν δικαιωμα στο κεφι τους επανω να εκφραστουν οπως τους αρεσει,χωρις να υπαρχει καποιος απο κατω και να τον κρινει για το πως χωρευει.Οταν βγαινουμε για διασκεδαση δεν σημαινει πως εγω εχω πιο πολυ καυμο απο καποιον αλλον,γι' αυτο και δικαιουμαι να χωρεψω το ζειμπεκικο μονο εγω και κανενας αλλος.Μην ξεχναμε οτι και οι γυναικες εχουν τα δικα τους βασανα και εχουν δικαιωμα και αυτες να εκφραστουν.Ξερω γυναικα που δεν συκωνεται στην πιστα να χωρεψει κανενα αλλο χωρο εκτος απο ζειμπεκικο.Παραμεριζει την καρεκλα της και επιτοπου χωρευει χωρις να νοιαζεται αν στην παρεα ειναι 10 αντρες.Σας πλυροφορω οτι και οι 10 μαζι με τους θαμωνες εχουν βγαλει πολλες φορες το καπελο στην συγκεκριμενη κυρια,και μπραβο της.Οσο για τα παιδια με τα καρφακια,αν τα πεταμε απο καθε μαγαζι εξω,δεν θα μαθουν ποτε.Ισως εχουν ζησει σε διαφορετικες συνθηκες απ' οτι εμεις και πιθανον στην οικογενεια να μην υπαρχει καποιο προτυπο για να μπορεσουν να αντλεισουν το υφος που χρειαζεται το ρεμπετικο.Το οτι ερχονται ομως στα μαγαζια σημαινει πως τους αρεσει και εχουν τη διαθεση να μαθουν.Οι ρεμπετες λοιπον της εποχης φροντιζαν να εχουν ανοιχτες τις πορτες για οποιον ηθελε να περασει το κατοφλι τους.Αν τους πεταμε λοιπον εξω,το μονο που θα καταφερουμε ειναι η στερηση προς τη μαθηση.Και να θυμησω οτι ρεμπετης σημαινει μεγαλη και καλη καρδια.


Μην γυρισουμε στις εποχες των κουτσαβακιδων,που γυριζαν στην Αθηνα με το αναριχτο σακακι γιατι νομιζαν οτι αυτο ειναι το προνομιο του μαγκα και που καλα που βρεθηκε ενας μπαιρακταρης να τους βαλει στη θεση τους.


Μαγκας θα πει φιλοτιμο,μαγκας θα πει σωστος,φιλοτιμος κι ωραιος και παντα κοσμικος.

Σιγανα και ταπεινα.