Στέλιος Κηρομύτης

Υπάρχουν πρόσωπα που, αν και τους έχει αποδοθεί ένας ρόλος λιγότερο προβεβλημένος από τους πρωταγωνιστές, έχουν όμως ουσιαστική και συνεπή παρουσία στο χώρο τους. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί ο Στέλιος Κερομύτης (1908 - 1979).

Βιογραφικά στοιχεία

Σφάλμα στη δημιουργία μικρογραφίας: Αγνοούμενο αρχείο

Στέλιος Κηρομύτης

Ο Στέλιος Κηρομύτης γεννήθηκε στα 1908 στου Βάβουλα τη γούβα στον Πειραιά. Καταγόταν από ευκατάσταστη οικογένεια. Ο πατέρας του Χαρίλαος, με καταγωγή από την Προύσσα, αν και ο ίδιος έπαιζε ερασιτεχνικά μπουζούκι, απαγορεύει στο νεαρό Στέλιο να το πιάσει στα χέρια του.

«Αν μάθει ο Στέλιος μπουζούκι, τον χάσαμε. Δε θα μάθει μπουζούκι!», έλεγε.

Παρ' όλες τις απαγορεύσεις και το ξύλο που έφαγε από τον πατέρα του, παίρνει τα πρώτα μαθήματα κρυφακούγοντας και βλέποντας τον πατέρα του, αλλά και άλλους παλιότερους μπουζουκτσήδες στα κουτούκια του Πειραιά. Από το 1923 γνωρίζεται με το Μάρκο Βαμβακάρη, με τον οποίο γίνονται καλοί φίλοι μετά το 1925, όταν, όντας φαντάρος στον Πειραιά ο Μάρκος, συχνάζει στο ίδιο καφενείο όπου πήγαινε και ο Κηρομύτης, για «να εξασκηθεί» στο μπουζούκι. Έχοντας αποκτήσει αυτοπεποίθηση για το παίξιμό του αρχίζει -όπως και άλλοι μπουζουκτσήδες της γενιάς του, ο Μάρκος, ο Δημήτρης Γκόγκος (Μπαγιαντέρας), ο Δελιάς, ο Καρυδάκιας- να παίζει σε διάφορα ιδιωτικά γλέντια αλλά και στους τεκέδες του Πειραιά.

Στα 1934 η πρώτη ρεμπέτικη κομπανία υπό το Μάρκο Βαμβακάρη, εμφανίζεται επαγγελματικά πλέον στη μάντρα του Σαραντόπουλου στην Ανάσταση στον Πειραιά. Σύντομα ο Ανέστης Δελιάς μετά από διαφωνία με το Βαμβακάρη (καθώς θεωρούσε τον εαυτό του ριγμένο στο μεροκάματο και τη μοιρασιά της «χαρτούρας») αποχωρεί από τη θρυλική Τετράδα του Πειραιά, και ο Στέλιος Κηρομύτης παίρνει τη θέση του. Έτσι κάνει την πρώτη του εμφάνιση στα λαϊκά πάλκα, αρχικά στου Κερατζάκη στην Ανάσταση του Πειραιά και αργότερα στο "Δάσος" του Α. Βλάχου στο Βοτανικό.

Στέλιος Κηρομύτης - Γιάννης Σταμούλης (Μπιρ Αλλάχ) - Γιώργος Μητσάκης και ένας φίλος τους

Σε αντίθεση με άλλους ρεμπέτες, ήταν πάντα άψογα ντυμένος και με την τελευταία λέξη της μόδας, γι' αυτό και του κόλλησαν το παρατσούκλι «αριστοκράτης».

Στα 1937 γραμμοφωνεί τα πρώτα του τραγούδια: «Στου Βάβουλα τη γούβα» και «Το λάθος μου αισθάνομαι». Εκτός από δικά του τραγούδια, ερμήνευσε με τη χαρακτηριστική του φωνή και άλλων συνθετών, όπως: του Κώστα Σκαρβέλη, του Παναγιώτη Τούντα, του Κώστα Καρίπη, του Βασίλη Τσιτσάνη και άλλων. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι η δισκογραφική του συνεργασία σε αρκετά τραγούδια με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου.

Στην πολυετή καριέρα του στα λαϊκά πάλκα συνεργάστηκε με τους περισσότερους από τους μεγάλους συνθέτες και τραγουδιστές του ρεμπέτικου, για παράδειγμα το '48 βρίσκεται, στου «Τζίμη του Χοντρού», στην Αχαρνών, μαζί με Τσιτσάνη, Περιστέρη, Κασιμάτη, Ρούκουνα, Τουρκάκη, και τη νεαρή τότε Σωτηρία Μπέλλου ή την ίδια χρονιά στου Καλαματιανού στις Τζιτζιφιές με Τσιτσάνη, Χατζηχρήστο, Μάρκο, Μητσάκη, Παπαϊωάννου, Περιστέρη, Κασιμάτη κ.α. Με τον Βασίλη Τσιτσάνη η συνεργασία του διάρκεσε με διακοπές για δεκαεπτά περίπου χρόνια.

Ο Στέλιος Κηρομύτης πέθανε από καρκίνο, στις 7 Μάρτη του 1979.

Παραθέσεις

• «Εξεκίνησα λόγω του πατέρα μου που είχε μπουζούκι κι έπαιζε για το κέφι του. Άρχισα σιγά – σιγά vα το μαθαίνω. Ο πατέρας μου όμως με κατάδιωχνε. Δεν μ’ άφηνε.»

• «Ορισμένοι που ξέρανε κάπως συστηματικά ήτανε ζηλιάρηδες. Δεν παίζαμε μπροστά μας. Ήταν ο ένας ο Ζυμαρίτης, ήταν εγκληματίας. Άμα κοιτάτε όταν παίζω θα σας σκοτώσω έλεγε. Πραγματικός επαγγελματίας ήταν ο Ρεγγίνας.»

• «Είναι γεγονός ότι στην αρχή το μπουζούκι το είχαν άσχημοι τύποι. Εμείς στην κυριολεξία τους το κλέψαμε κυριολεκτικά.»

• «Όταν δημιουργήθηκαν προβλήματα αναγκαστήκαμε και πήραμε και Ευρωπαίους. Δεν απαγορευόταν το μπουζούκι αλλά άμα το έβλεπε η αστυνομία σου έκανε μανούρες, Μας έκανε φασαρίες. Πότε μας χτυπάγανε, πότε ξέρω ‘γω.»

• «Οι παλιοί όταν φόραγα σκληρό κολλάρο και γραβάτα με κορόιδευανε. Εγώ όμως τους έλεγα να είσαι περμπάντης αλλά να μην φαίνεσαι. Σιγά – σιγά με ακλουθήσανε όλοι.»

• «Από τους σημερινούς εκτελεστές ορισμένοι μου αρέσουν. Οι περισσότεροι όμως το έχουν καταντήσει το μπουζούκι μια μαντόλα. Είναι μια ας πούμε μαντόλα Ιταλικιά. Και λαϊκά, ούτε σπανιόλικα, ούτε τούρκικα, ούτε τίποτα. Είναι κάτι τραγούδια που δεν έχουν καμία σχέση με το ρεμπέτικο. Τον άνθρωπο που θέλει να γλεντήσει δεν τον πειράζουνε. Ορισμένοι που τα ακούνε και πάνε στα κέντρα, δεν πάνε να ακούσουνε. Πάνε να επιδειχτούνε. Πάνε να κάνουν κόρτε ο ένας με την γυναίκα του άλλου και άμα τους ρωτήσεις τι έπαιζε η ορχήστρα μια ώρα, δεν ξέρουν να σου πούνε.»

• «Η προσφυγιά βοήθησε το λαϊκό τραγούδι γιατί το ακλούθησε. Τους άρεσε γιατί όλοι οι πρόσφυγες ήσαν άνθρωποι της μουσικής και τους άρεσε το ωραίο. Τα τραγούδια τους βασίζονται στην Βυζαντινή μουσική και επειδή και το ρεμπέτικο στηρίζεται εκεί γι’ αυτό τους άρεσε.»

• «Και οι παλιοί και η προσφυγιά είχαν ένα ωραίο πράγμα που δεν το έχουν οι σημερινοί. Όταν τα όργανα ανέβαιναν στο πάλκο και αρχίζανε, έπρεπε να βάλουν το χέρι στο αφτί και ν’ αφοσιωθούν στα όργανα. Σήμερα παίζεις και γίνεται μια Βαβυλωνία. Σπάνε, τραπέζια τουμπάρουνε και εμείς ακόμα που παίζουμε αναγκαζόμαστε να παίζουμε αγγαρεία.»

• «Τότε ένα σπάσιμο ήταν πρόκληση καθαρή. Από τον καιρό που το όργανο το κάνανε ταραντέλλα, οι τραγουδιστάδες γίνηκαν καραγκιόζηδες και έχουνε δέκα γυναίκες πάνω στο πάλκο και το ‘χουνε κάνει βαριετέ, δεν ζυγώνουν οικογένειες. Μέχρι το ’50 ερχόντουσαν οικογένειες με τα παιδιά τους, τις κόρες τους, τους συγγενείς τους. Ερχότανε καλός κόσμος. Οι λίγοι σκάρτοι απομονωνόντουσαν αμέσως. Αυτά που λένε είναι παραμύθια. Τα λίγα επεισόδια τα κάνανε οι λίγοι σκάρτοι.»

• «Αμανές τραγουδιόταν και πριν έρθουν οι πρόσφυγες. Συγκινεί γιατί τα λόγια του είναι πάντα ανθρώπινα. Και σήμερα αρέσει.»

• «Ο Μπαγιαντέρας υπήρξε μια προσωπικότητα στο λαϊκό τραγούδι. Τα τραγούδια του ήσαν πιο εξευγενισμένα, ήταν ένας συνθέτης με αίσθημα. Δυστυχώς, απ’ όταν έχασε τα ματάκια του, τον πετάξανε κι αυτοί που τον εκμεταλλευτήκανε. Δηλαδή ποιοι; Οι εταιρίες που θησαύρισαν απ’ αυτόν, τον πέταξαν.

• «Όλοι αυτοί που τους είχανε μια μομφή κακή επειδή παίζαμε μπουζούκι, είναι νοικοκύρηδες, καλοί, σώφρονες, λογικοί. Ο συχωρεμένος ο Μάρκος ήταν ένας άνθρωπος που επειδή έβγαζε τραγούδια μάγκικα τον θεωρούσαν σαν κανένα θεριό. Όταν τον πλησίαζες κοντά ήταν ένας άνθρωπος χρυσός, όμορφος, λογικός, υποχωρητικός. Όταν κάποτε συνέβαινε κάτι υποχωρούσε πάντα ο άνθρωπος. Σπούδαξε παιδιά. Και τα τρία είναι σπουδαία παιδιά. Ο Παππαιωάννου, νοικοκύρης έβγαλε καλά παιδιά και ο ίδιος ήταν εξαιρετικός άνθρωπος. Κι ο Τσιτσάνης είναι εξαιρετικό παιδί, ευγενής, μορφωμένο. Στο πάλκο 17 χρόνια δουλέψαμε, με διακοπές μαζί, δεν είπε σε άνθρωπο κάνε πιο πέρa. Τις κάλτσες του βγάζαμε πάνω στο πάλκο, τα παπούτσια, γιατί κάναμε αστεία και γελαγαμε.»

• «Ο Τσιτσάνης είναι άξιος επαίνου. Διότι το παιδί αυτό ήρθε βλαχάκι εδώ πέρα, χωριάτης από το γυμνάσιο βγαλμένος, φτωχόπαιδο και δημιουργήθηκε εδώ μόνος του και έκανε τραγούδια τα οποία να πούμε αφήσανε εποχή. Ο Τσιτσάνης ότι τραγούδια έχει βγάλει δεν θα πεθάνουν ποτέ. Είναι μια κορυφή. Και αναγνωρίζει και μας, σέβεται εμάς τους παλιούς.»

Δισκογραφία

• Συνθέσεις του Στέλιου Κηρομύτη:

1. Στου Βάβουλα τη γούβα (HMV AO-2390/1937 με τον ίδιο στο τραγούδι)
2. Το λάθος μου αισθάνομαι (HMV AO-2390/1937 με το Στράτο Παγιουμτζή και τον ίδιο)
3. Το κρίμα μου θα την ευρεί (Columbia DG-6291/1937 με τον ίδιο και την Τασία Βρυώνη)
4. Η μόνη μου παρηγοριά (Columbia DG-6291/1937 με τον ίδιο)
5. Εάν δεν ήσουν φθισικιά (ΗΜV ΑΟ-2404/1937 με τον ίδιο και την Τασία Βρυώνη)
6. Στη μουσική τον πόνο μου (Odeon GA-7098/1938 σε στίχους του Στράτου Παγιουμτζή με το Στράτο και τον ίδιο)
7. Τα νιάτα μου απεφάσισα (Odeon GA-7098/1938 σε στίχους του Στράτου Παγιουμτζή με το Στράτο και τον ίδιο)
8. Ναζιάρα μ' έχεις μπλέξει (Columbia DG-6537/1940 με τον ίδιο και τoν Δημ. Περδικόπουλο)
9. Χωρίς ελπίδα να πονώ (HMV AO-2677/1940 με τη Νταίζη Σταυροπούλου και τον ίδιο)
10. Ντυμένη σαν αρχόντισσα (ΗΜV AO-2696/1940 με τον ίδιο και την Ιωάννα Γεωργακοπούλου)
11. Μη με μαλώνεις (Columbia DG-6601/1941 με τον ίδιο και την Ιωάννα Γεωργακοπούλου)
12. Θα πάρω το ντουφέκι μου (Columbia DG-6584/1941 με τον ίδιο το Μανώλη Χιώτη και τη Νταίζη Σταυροπούλου)
13. Στο γάμο σου με κάλεσες (Columbia DG-6601/1946 με τον ίδιο και την Ιωάννα Γεωργακοπούλου)
14. Γιατί άλλαξες γιατί (Columbia DG-6812/1950 σε στίχους Κώστα Μάνεση με τη Μαρίκα Νίνου και τον ίδιο)
15. Παμεινώντας

κ.ά.

• Τραγούδια στα οποία συμμετέχει ως εκτελεστής:

1. Μ' έκαψες σκύλα (HMV AO-2404/1937 του Στέλιου Χρυσίνη σε στίχους Γιώργου Πετροπουλέα με τον ίδιο)
2. Μπαμπέσικα με τράβηξες (Columbia DG-5627 του 1940 του Αντώνη Βαμβακάρη -ψευδώνυμο του Μάρκου- με τον ίδιο και την Ιωάννα Γεωργακοπούλου)
3. Μπρος στον Άγιο Σπυρίδωνα (Columbia DG-5627/1940 των Ταμπάκη-Κουρνάζου, με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον ίδιο)
4. Ποντάρω όλα τα ψιλά (Columbia DG-6529/1940 του Κοσμά Κοσμαδόπουλου με το Στράτο Παγιουμτζή και τον ίδιο)
5. Πες το ναι κι ας είναι ψέμα (Columbia DG-6536/1940 του Κώστα Καρίπη με τον ίδιο και την Ιωάννα Γεωργακοπούλου)
6. Γι' αυτά τα μαύρα μάτια σου (Columbia DG-6547/1940 του Βασίλη Τσιτσάνη με τον ίδιο και το συνθέτη)
7. Σε θέλω νάσαι έξυπνη (HMV AO-2679 της Ανδρομάχης Πετροπουλέα με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον ίδιο)
8. Κατεργάρικο (Columbia DG-6548/1949 του Στράτου Παγιουμτζή με τον Χαρ. Μαυρίδη και τον ίδιο)
9. Εγώ ρεμπέτης ήμουνα (Columbia DG-6548/1949 του Στέλιου Χρυσίνη και του Πάνου Τούντα με τον Χαρ. Μαυρίδη και τον ίδιο)
10. Τα τσόκαρα (Columbia DG-6554/1940 του Πάνου Τούντα με το Στράτο Παγιουμτζή την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον ίδιο)
11. Ο κόσμος απ' τη ζήλεια του (Columbia DG-6556/1940 του Βασίλη Τσιτσάνη με τον ίδιο και το συνθέτη)
12. Με τυλίξανε δυο φίνες (HMV AO-2646/1940 των Ταμβάκη-Κουρνάζου με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον ίδιο)
13. Τομπουρλίκα (HMV AO-2648 του Πάνου Τούντα με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου το Στράτο Παγιουμτζή και τον ίδιο)
14. Μπατίρης (HMV AO-2695/1940 του Βασίλη Τσιτσάνη με τον ίδιο και την Ιωάννα Γεωργακοπούλου)
15. Με θάρρος αγωνίζομαι (HMV AO-2690/1940 των Ταμπάκη-Μαυροφρύδη με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον ίδιο)
16. Η λόγχη μας το θέλει (Columbia DG-6584/1941 του Πάνου Τούντα με τον ίδιο το Μανώλη Χιώτη και τη Νταίζη Σταυροπούλου)
17. Οι μπαγλαμάδες (HMV AO-7702/1946 του Στράτου Παγιουμτζή με το Στράτο Παγιουμτζή και τον ίδιο)
18. Της μαστούρας ο σκοπός (Columbia DG-6599/1946 του Βασίλη Τσιτσάνη με το Στράτο Παγιουμτζή και τον ίδιο)
19. Το ομορφόπαιδο (HMV AO-2845/1948 του Βασίλη Τσιτσάνη με τη Σωτηρία Μπέλλου τον ίδιο και το Στελλάκη Περπινιάδη)
20. Η σατράπισσα (HMV AO-2845/1948 του Βασίλη Τσιτσάνη με τον ίδιο τη Σωτηρία Μπέλλου και το Στελλάκη Περπινιάδη)
21. Ο λαγός (HMV AO-2869/1949 του Γιώργου Μητσάκη με τον ίδιο την Έλλη Σωφρονίου και το Στελλάκη Περπινιάδη)
22. Η καινούρια φιλενάδα (HMV AO-2911/1950 του Βασίλη Τσιτσάνη με τον Οδυσσέα Μοσχονά και τον ίδιο)
23. Απόψε μες στο καπηλειό (Columbia DG-6814/1950 του Βασίλη Τσιτσάνη με τη Μαρίκα Νίνου τον ίδιο και το συνθέτη)

κ.ά.

Βιβλιογραφία

1. Τάσος Σχορέλης: Ρεμπέτικη Ανθολογία (Τόμος Β)
2. Λευτέρης Παπαδόπουλος: Να συλληφθεί το ντουμάνι
3. Κώστας Χατζηδουλής: Ρεμπέτικη Ιστορία 1
4. Διονύσης Μανιάτης: Η εκ περάτων δισκογραφία γραμμοφώνου